BIST 100 Endeksi Fiyat Belirleme Yöntemleri
2025-04-04 06:37:03 tarihinde derlendi
BIST 100 Endeksi, Borsa İstanbul'un önde gelen 100 şirketinin piyasa değerlerine göre ağırlıklandırılmış performansını yansıtır. Endeks değeri, şirketlerin piyasa değerlerindeki değişimlere göre saniyeler içinde güncellenir. Serbest dolaşımdaki pay oranı ve katsayı uygulamaları ile hesaplanan endeks, piyasanın genel yönünü belirleyen önemli bir göstergedir.
BIST 100 Endeksi Fiyat Belirleme Yöntemleri
BIST 100 Endeksi fiyat belirleme yöntemleri, Türkiye'nin önde gelen şirketlerinin performansını ölçen bu önemli göstergenin hesaplanma prensiplerini içerir. Endeks, piyasa değeri ve likidite kriterlerine göre seçilen 100 şirketin hisselerinden oluşur ve ağırlıklandırılmış piyasa değeri metodolojisi kullanılarak hesaplanır. Her şirketin endeksteki ağırlığı, halka açık kısmının piyasa değerine göre belirlenir ve üst limitler uygulanarak konsantrasyon riski azaltılır. Endeks, gerçek zamanlı olarak güncellenir ve periyodik gözden geçirmelerle bileşenlerinde değişiklikler yapılabilir.
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları, yatırımcıların piyasada sağlıklı bir şekilde işlem yapabilmesi için belirlenmiş önemli düzenlemelerdir. Bu kurallar, pay piyasasında fiyat adımları, maksimum ve minimum fiyat limitleri, volatilite bazlı tedbir sistemi (VBTS) ve devre kesici uygulamalarını kapsar.
Fiyat adımları, hisse senetlerinin işlem görebileceği minimum fiyat değişimini ifade eder. Borsa İstanbul'da hisse fiyatına göre değişen kademeli bir fiyat adımı yapısı bulunmaktadır. Örneğin, 0-19,99 TL arasındaki hisseler için fiyat adımı 0,01 TL iken, daha yüksek fiyatlı hisseler için bu adım artmaktadır.
Fiyat marjları ise bir hisse senedinin bir işlem günü içerisinde hareket edebileceği alt ve üst limitleri belirler. Genel olarak baz fiyatın ±%20'si olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı özel durumlar, birincil piyasa işlemleri ve yeni kotasyon durumlarında farklı marjlar uygulanabilir.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), olağandışı fiyat ve miktar hareketlerini tespit ederek piyasanın manipülasyondan korunmasını sağlar. Şüpheli durumlarda ilgili hisse senedi VBTS kapsamına alınabilir ve brüt takas, açığa satış yasağı gibi tedbirler uygulanabilir.
Devre kesici uygulaması ise ani fiyat dalgalanmalarında alım-satım işlemlerinin geçici olarak durdurulmasını sağlar. Bu sistematik yaklaşım, piyasada dengenin yeniden sağlanması için önemli bir mekanizmadır.