Devre Kesici Mekanizması
2025-04-04 06:37:03 tarihinde derlendi
Devre kesici mekanizması, Borsa İstanbul'da aşırı fiyat hareketlerini kontrol altına almak için kullanılan otomatik bir sistemdir. Belirli bir yüzde oranında aşırı yükseliş veya düşüş durumunda, işlemler geçici olarak durdurulur, böylece yatırımcılara değerlendirme süresi tanınır. Bu mekanizma, piyasa istikrarını koruma ve panik satışlarını önleme amacı taşır.
Devre Kesici Mekanizması
Devre kesici mekanizması, Borsa İstanbul'da ani fiyat hareketlerine karşı geliştirilmiş otomatik bir koruma sistemidir. Hisse senedi fiyatlarında belirli bir yüzdenin üzerinde gerçekleşen ani dalgalanmalarda devreye girer ve işlemleri geçici olarak durdurur. Bu uygulama, piyasada panik satışlarını önleyerek yatırımcıları korur ve piyasa katılımcılarına durum değerlendirmesi yapabilecekleri bir süre tanır. Farklı endeks ve hisseler için farklı eşik değerleri belirlenmiştir ve bu değerler piyasa koşullarına göre düzenli olarak gözden geçirilir.
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları, yatırımcıların piyasada sağlıklı bir şekilde işlem yapabilmesi için belirlenmiş önemli düzenlemelerdir. Bu kurallar, pay piyasasında fiyat adımları, maksimum ve minimum fiyat limitleri, volatilite bazlı tedbir sistemi (VBTS) ve devre kesici uygulamalarını kapsar.
Fiyat adımları, hisse senetlerinin işlem görebileceği minimum fiyat değişimini ifade eder. Borsa İstanbul'da hisse fiyatına göre değişen kademeli bir fiyat adımı yapısı bulunmaktadır. Örneğin, 0-19,99 TL arasındaki hisseler için fiyat adımı 0,01 TL iken, daha yüksek fiyatlı hisseler için bu adım artmaktadır.
Fiyat marjları ise bir hisse senedinin bir işlem günü içerisinde hareket edebileceği alt ve üst limitleri belirler. Genel olarak baz fiyatın ±%20'si olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı özel durumlar, birincil piyasa işlemleri ve yeni kotasyon durumlarında farklı marjlar uygulanabilir.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), olağandışı fiyat ve miktar hareketlerini tespit ederek piyasanın manipülasyondan korunmasını sağlar. Şüpheli durumlarda ilgili hisse senedi VBTS kapsamına alınabilir ve brüt takas, açığa satış yasağı gibi tedbirler uygulanabilir.
Devre kesici uygulaması ise ani fiyat dalgalanmalarında alım-satım işlemlerinin geçici olarak durdurulmasını sağlar. Bu sistematik yaklaşım, piyasada dengenin yeniden sağlanması için önemli bir mekanizmadır.