Fiyat Manipülasyonu Tespit Yöntemleri
2025-04-04 06:37:03 tarihinde derlendi
Fiyat manipülasyonu tespit yöntemleri, Borsa İstanbul'da piyasa bütünlüğünü korumak için kullanılan teknik ve istatistiksel süreçleri kapsar. Anormal fiyat-hacim hareketleri, emir/işlem desenleri ve piyasa derinliğindeki ani değişimler sürekli izlenir. Şüpheli işlemler, SPK ve Borsa İstanbul'un gözetim sistemleri tarafından tespit edilir ve potansiyel manipülasyonlar için inceleme başlatılır.
Fiyat Manipülasyonu Tespit Yöntemleri
Fiyat manipülasyonu tespit yöntemleri, Borsa İstanbul'da piyasa güvenilirliğini korumak için uygulanan izleme ve analiz sistemlerini kapsar. Manipülatif işlemler, anlık gözetim sistemleriyle takip edilir ve şüpheli işlem kalıpları algoritmalarca tespit edilir. İstatistiksel anormallik analizleri, olağandışı fiyat ve hacim hareketlerini belirlemede kullanılır. Şüpheli işlemler, uzman analistler tarafından derinlemesine incelenir ve gerekirse Sermaye Piyasası Kurulu'na raporlanır. Teknolojik gelişmelerle birlikte yapay zeka ve makine öğrenmesi tabanlı sistemler de manipülasyon tespitinde kullanılmaya başlanmıştır.
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları, yatırımcıların piyasada sağlıklı bir şekilde işlem yapabilmesi için belirlenmiş önemli düzenlemelerdir. Bu kurallar, pay piyasasında fiyat adımları, maksimum ve minimum fiyat limitleri, volatilite bazlı tedbir sistemi (VBTS) ve devre kesici uygulamalarını kapsar.
Fiyat adımları, hisse senetlerinin işlem görebileceği minimum fiyat değişimini ifade eder. Borsa İstanbul'da hisse fiyatına göre değişen kademeli bir fiyat adımı yapısı bulunmaktadır. Örneğin, 0-19,99 TL arasındaki hisseler için fiyat adımı 0,01 TL iken, daha yüksek fiyatlı hisseler için bu adım artmaktadır.
Fiyat marjları ise bir hisse senedinin bir işlem günü içerisinde hareket edebileceği alt ve üst limitleri belirler. Genel olarak baz fiyatın ±%20'si olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı özel durumlar, birincil piyasa işlemleri ve yeni kotasyon durumlarında farklı marjlar uygulanabilir.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), olağandışı fiyat ve miktar hareketlerini tespit ederek piyasanın manipülasyondan korunmasını sağlar. Şüpheli durumlarda ilgili hisse senedi VBTS kapsamına alınabilir ve brüt takas, açığa satış yasağı gibi tedbirler uygulanabilir.
Devre kesici uygulaması ise ani fiyat dalgalanmalarında alım-satım işlemlerinin geçici olarak durdurulmasını sağlar. Bu sistematik yaklaşım, piyasada dengenin yeniden sağlanması için önemli bir mekanizmadır.