Seans kuralları ve uygulamaları
2025-04-04 06:37:03 tarihinde derlendi
Borsa İstanbul'da seans kuralları ve uygulamaları, günlük işlemlerin yapılandırılmış bir düzende gerçekleşmesini sağlar. Açılış, sürekli müzayede, öğle arası, kapanış seansı gibi farklı aşamalardan oluşan yapı, her bir dönemde farklı işlem kurallarıyla çalışır. Emirlerin öncelik kuralları, emir türleri ve eşleşme algoritmaları, seans içinde fiyat oluşumunu ve likiditeyi etkileyen temel unsurlardır.
Seans kuralları ve uygulamaları
Seans kuralları ve uygulamaları, Borsa İstanbul'daki günlük işlem döngüsünü düzenleyen prensipleri içerir. İşlem günü, açılış seansı (09:30-10:00), sürekli işlem (10:00-18:00), kapanış seansı (18:00-18:05) ve kapanış fiyatından işlemler (18:05-18:15) olmak üzere farklı aşamalara ayrılır. Her seansta farklı emir tipleri kullanılabilir ve farklı eşleşme algoritmaları uygulanır. Açılış ve kapanış seanslarında tek fiyat yöntemi kullanılırken, sürekli işlem seansında fiyat-zaman önceliği geçerlidir. Bu yapılandırma, fiyat keşfinin etkin ve adil biçimde gerçekleşmesini sağlar.
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları
Borsa İstanbul Fiyat Kuralları, yatırımcıların piyasada sağlıklı bir şekilde işlem yapabilmesi için belirlenmiş önemli düzenlemelerdir. Bu kurallar, pay piyasasında fiyat adımları, maksimum ve minimum fiyat limitleri, volatilite bazlı tedbir sistemi (VBTS) ve devre kesici uygulamalarını kapsar.
Fiyat adımları, hisse senetlerinin işlem görebileceği minimum fiyat değişimini ifade eder. Borsa İstanbul'da hisse fiyatına göre değişen kademeli bir fiyat adımı yapısı bulunmaktadır. Örneğin, 0-19,99 TL arasındaki hisseler için fiyat adımı 0,01 TL iken, daha yüksek fiyatlı hisseler için bu adım artmaktadır.
Fiyat marjları ise bir hisse senedinin bir işlem günü içerisinde hareket edebileceği alt ve üst limitleri belirler. Genel olarak baz fiyatın ±%20'si olarak uygulanmaktadır. Ancak bazı özel durumlar, birincil piyasa işlemleri ve yeni kotasyon durumlarında farklı marjlar uygulanabilir.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), olağandışı fiyat ve miktar hareketlerini tespit ederek piyasanın manipülasyondan korunmasını sağlar. Şüpheli durumlarda ilgili hisse senedi VBTS kapsamına alınabilir ve brüt takas, açığa satış yasağı gibi tedbirler uygulanabilir.
Devre kesici uygulaması ise ani fiyat dalgalanmalarında alım-satım işlemlerinin geçici olarak durdurulmasını sağlar. Bu sistematik yaklaşım, piyasada dengenin yeniden sağlanması için önemli bir mekanizmadır.